Süni İntellekt və Azərbaycan Dili: Gələcəyin Texnologiyaları

Giriş

Süni intellekt texnologiyaları sürətlə inkişaf etdikcə, milli dillərin bu proseslərə inteqrasiyası getdikcə daha aktual məsələyə çevrilir. Azərbaycan dili də bu baxımdan istisna deyil və bu sahədə aparılan işlər ölkəmizin rəqəmsal gələcəyi üçün strateji əhəmiyyət daşıyır.

Azərbaycan Dilində AI Həlləri

Son illər Azərbaycan dilində təbii dil emalı (NLP) sahəsində əhəmiyyətli irəliləyişlər əldə edilib. Bu sahədə aparılan işlər aşağıdakı istiqamətləri əhatə edir:

• Dil modelləri: GPT-3 və BERT kimi müasir arxitekturalara əsaslanan Azərbaycan dili modelləri
• Maşın tərcüməsi: Azərbaycan-İngilis və digər dil cütləri üçün neural tərcümə sistemləri
• Səs tanıma: Azərbaycan dilinin müxtəlif dialektlərini tanıya bilən ASR sistemləri
• Mətn analizi: Sentiment analizi və mətn təsnifatı alqoritmləri

Təchirirli Problemlər və Həllər

Azərbaycan dili üçün AI həlləri hazırlayarkən qarşılaşılan əsas problemlər:

1. Məlumat çatışmazlığı

Azərbaycan dili üçün böyük həcmli korpusların olmaması əsas problemlərdən biridir. Bu problemin həlli üçün:

• Web scraping metodları ilə mətn toplama
• Crowd-sourcing platformalar vasitəsilə məlumat bazası yaratma
• Sintetik məlumat generasiyası

2. Dil xüsusiyyətləri

Azərbaycan dilinin aqqlütinativ strukturu və zəngin morfologiyası xüsusi yanaşmalar tələb edir:

• Morfoloji analiz alqoritmləri
• Word embedding modelləri
• Subword tokenization metodları

Praktik Tətbiqlər

Azərbaycan dilində AI texnologiyalarının tətbiqi sahələri:

"AI texnologiyalarının milli dilimizə adaptasiyası ölkəmizin rəqəmsal suverenliyi üçün vacibdir" - Dr. Leyla Hüseynova

Təhsil sahəsi

AI köməkçiləri tələbələrin Azərbaycan dili və ədəbiyyatını öyrənməsində kömək edə bilər.

Dövlət xidmətləri

Vətəndaş-dövlət qarşılıqlı əlaqəsinin optimallaşdırılması üçün AI chatbot-lar.

Media və məzmun

Avtomatik xəbər yazma və məzmun moderasiyası sistemləri.

Gələcək Perspektivlər

Azərbaycan dilində AI sahəsinin gələcək inkişaf istiqamətləri:

1. Multimodal AI: Mətn, səs və görüntünü birləşdirən sistemlər
2. Conversational AI: İnsan kimi təbii ünsiyyət qura bilən sistemlər
3. Domain-specific AI: Tibb, hüquq və digər sahələr üçün xüsusi həllər
4. Ethical AI: Mədəni dəyərləri nəzərə alan etik AI sistemləri

Nəticə

Azərbaycan dilində AI sahəsi böyük potensial daşıyır və bu sahədə aparılan işlər ölkəmizin texnoloji müstəqilliyinə töhfə verir. Gənc mütəxəssislərin bu sahəyə marağının artması və dövlətin dəstəyi ilə daha böyük nailiyyətlər əldə etmək mümkündür.